Nasturtium officinale (rukiew wodna) - źródło surowców roślinnych o cennych walorach kosmetycznych, leczniczych i prozdrowotnychMarta Klimek-Szczykutowicz, Agnieszka Szopa, Halina Ekiert Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie Streszczenie W pracy zgłębiono wiedzę na temat Nasturtium officinale - rukwi wodnej (Brassicaceae), rośliny kosmetycznej, leczniczej i kulinarnej o wzrastającej popularności w Europie, w tym w Polsce. Przedstawiono charakterystykę botaniczno-ekologiczno-chemiczną tego gatunku. Głównymi składnikami surowca, którym jest ziele (N. officinale herba) są specyficzne glukozynolaty (m.in. glukonasturcyna, glukobrassycyna, glukoiberyna), izotiocyjaniany oraz polifenole. Związki te decydują o właściwościach przeciwnowotworowych, przeciwutleniających, przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych i przeciwłuszczycowych, istotnych zarówno w kosmetologii, jak i w lecznictwie oraz w dietetyce. W pracy przedstawiono aktualny stan badań dotyczących chemizmu, oraz aktywności biologicznej potwierdzonej badaniami naukowymi. Zwrócono uwagę też na etnofarmakologiczne wykorzystanie surowca przez mieszkańców Iranu, Azerbejdżanu, Maroka i Mauritiusa. Szczególną uwagę poświęcono możliwym zastosowaniom kosmetycznym. Zwrócono uwagę na surowce uzyskiwane z N. officinale, dopuszczone według bazy CosIng do produkcji kosmetyków w Europie. Opracowanie wzbogacono o przykłady licznych kosmetyków dostępnych na rynku kosmetycznym. Ponadto przedstawiono aktualny stan ogólnoświatowych badań biotechnologicznych dotyczących tego gatunku, w których uczestniczy również Zespół Katedry i Zakładu Botaniki Farmaceutycznej UJ CM. Słowa kluczowe: rukiew wodna, charakterystyka botaniczno-ekologiczna, skład chemiczny, aktywność biologiczna, znaczenie kosmetyczne, walory lecznicze i prozdrowotne, badania biotechnologiczne |