Rośliny kosmetyczne początku XIX wiekuJacek Drobnik 1/, Karolina Wełna 2/ 1/ Department of Pharmaceutical Botany and Herbalism in Sosnowiec, Medical University of Silesia in Katowice, Poland 2/ Students´ Scientific Society at the Department of Pharmaceutical Botany and Herbalism in Sosnowiec, Medical University of Silesia in Katowice, Poland Streszczenie Wprowadzenie. Początek XIX wieku to czas kształtowania się dziedzin wywodzących się z farmacji, a wymagających znajomości surowców roślinnych; były to toksykologia, bromatologia i kosmetologia. Ta ostatnia zaczęła być opisywana w sposób naukowy dzięki postępowi botaniki i chemii farmaceutycznej. W dziełach o kosmetyce z pocz. XIX wieku można już wskazać z dużą dokładnością szereg gatunków bądź rodzajów roślin kosmetycznych i ich surowców. Cel. Zidentyfikować taksonomicznie rośliny kosmetyczne lub dostarczane przez nie surowce w dwóch dziełach z 1805 i 1812. Wskazać rośliny najciekawsze, nieznane z późniejszych źródeł. Porównać zestaw gatunków badanych dzieł i receptariusza Dachauera z 1864 r. Materiał i metody. Kwerenda źródeł, identyfikacja roślin bądź surowców roślinnych na podstawie fitonimów w językach narodowych oraz nazw łacińskich (botanicznych lub aptecznych). Podział roślin na grupy wg typów preparatów kosmetycznych, w których recepturach występują. Wyniki. Nie mniej niż 147 gatunków roślin kosmetycznych, w tym kosmetologiczne rzadkości: Atriplex halimus L., Genipa americana L., Eclipta prostrata (L.) L. i Hibiscus rosa sinensis L. Znaczne różnice zestawów gatunków kosmetycznych w dziełach z 1805 i 1812 r. oraz między nimi a receptariuszem z 1864 r. Wnioski. Zasób roślin kosmetycznych na początku XIX w. dopiero się kształtował. Zapachy środków kosmetycznych opierały się na kompozycji 12 surowców aromatycznych (olejkowych), z których najczęstsze to: pomarańcza, bergamotka, migdały, goździki, cytryna, gałka muszkatołowa, lawenda i cynamon. W 1805 pojawiają się pierwsze monografie surowców kosmetycznych, autorstwa Trommsdorffa. Słowa kluczowe: rośliny kosmetyczne, surowce kosmetyczne, taksonomia, XIX wiek |